读一篇《中华字经》识华夏汉字（上）

“只学一篇韵文，便识天下汉字”这句话说的似乎大了，但事实的确如此。郑州大学郭保华教授用三年多的时间将4000汉字著成一篇韵文《中华字经》全文共一千句，用字4000无一字相重，涵盖了百科又韵语成章。《中华字经》是一种超级识字教材，以四字一句、分门别类、字不重用、韵语连篇的方法编撰而成。全文收录汉字4000个，集识字、组词、习韵、正音、学知于一体，可使普通儿童学习4－6个月掌握一生常用的全部汉字，并经教育部语言文字研究所实验基地、多家幼儿园所验证，经公证处公证，5岁儿童4个月学完《中华字经》，巩固率为74.6%，即2984个字，提高现有识字速度的15－20倍。《中华字经》内容囊括了天文、地理、人伦、大道、历史、文化、政治、经济、教育、科技、体育、建筑、山水、动物、花草、果木等五十大门类的知识，犹如一部经典文化小百科。例如：它用144个字写出了5000年的朝代更迭，用64个字描绘了21种文物和世界文化遗产，用156个字表达了91种动物，用40个字写出31种生理器官，用24个字写24种烹饪方法……。就像某些报纸评论一样：“一字可指一物品，一词可指一事件，一句可含一典故，一节可述一历史”。《中华字经》以文载道，孩子在识字的同时获得了终生有益的知识。（注：点击红色标题可听《中华字经》诵读版）1. 中华字经（一）：第一课天文

qián kūn yǒu xù yǔ zhòu wú jiāng xīngchén mì bù dǒu bǐng zhǐ háng乾坤有序，宇宙无疆。星辰密布，斗柄指航。zhòu bái yè hēi rì míng yuè liàng fēngchí xuě wǔ diàn shǎn léi xiǎng昼白夜黑，日明月亮。风驰雪舞，电闪雷响。yún téng zhì yǔ lù jié chén shuānghóng ní xiá huī wù chén báo jiàng云腾致雨，露结晨霜。虹霓霞辉，雾沉雹降。chūn shēng xià zhǎng qjū shōu dōngcáng shí lìng yīng hòu hán lái shǔ wǎng春生夏长，秋收冬藏。时令应候，寒来暑往。2. 中华字经（一）：第二课地理

yuǎn gǔ hóng huāng hǎi tián cāng sānglù dì piāo yí bǎn kuài pèng zhuàng远古洪荒，海田沧桑。陆地漂移，板块碰撞。shān yuè wēi é hú pō dàng yàng zhí bèikuàng yě dǎo sā wāng yáng山岳巍峨，湖泊荡漾。植被旷野，岛撒汪洋。bīng chuān dòng tǔ shā mò wò rǎng mùfēng shù sēn yán duō tān guǎng冰川冻土，沙漠沃壤。木丰树森，岩多滩广。niǎo fēi shòu zǒu lín qián yǔ xiángjìng tài hé xié wù zhǒng ān xiáng鸟飞兽走，鳞潜羽翔。境态和谐，物种安详。3. 中华字经（一）：第三课人伦

fù mǔ diē niáng méi chǐ nán wàng xjōngdì jiě mèi wēi kùn zhù bāng父母爹娘，没齿难忘。兄弟姐妹，危困助帮。gū yí shū jiù qīn qi hù fǎng zhí nánguī shǎo bǔ yù zhuó zhuàng姑姨叔舅，亲戚互访。侄男闺少，哺育茁壮。fū qī xiāng jìng mèng yì zāo kāng géwū lín shě yù shì qiān liàng夫妻相敬，梦忆糟糠。隔屋邻舍，遇事谦谅。bó gōng yù pó cí xiàoshàn yǎng zūnpéng lǐ yǒu rén yì jūn láng伯公妪婆，慈孝赡养。尊朋礼友，仁义君郎。4. 中华字经（一）：第四课大道

xíng fēn shàng xià dào hé yīn yáng yōumíng yǎo miǎo tiān tǐ zhù zhāng形分上下，道合阴阳。幽冥杳渺，天体著彰。níng qì wéi jīng jù néng yǐ chǎng suōnóng ér zhì jī wēi xiǎn liàng凝气为精，聚能以场。缩浓而质，积微显量。huà jù huàn xū huǎng hū chéng xiàngqiáng gù líng ruò róu yì zhì gāng化巨幻虚，恍惚成象。强固凌弱，柔亦制刚。zhōng jí bì fǎn cún xīng qū wáng sèwéi shí zhòng míng yī lǐ wàn fāng终极必反，存兴趋亡。唯实众名，一理万方。5. 中华字经（一）：第五课历史

yán huáng èr dì yáo sùn sàn rng yǔ qǐsì xí miè jié sāng tāng炎黄二帝，尧舜禅让。禹启世袭，灭桀商汤。zhōu wǔ fá zhòu hóu liè gè bāng qínhuáng jí quán hàn liú chǔ xiàng周武伐纣，侯列各邦。秦皇集权，汉刘楚项。dǐng lì gē jù luàn jìn bā wáng nán běiduì zhì fǔ xiǔ suí yáng鼎立割据，乱晋八王。南北对峙，腐朽隋炀。zhēn guān zhèng yào wǔ dài xù tángchén qiáo bīng biàn chǐ rǔ jìng kāng贞观政要，五代续唐。陈桥兵变，耻辱靖康。yē lǜ wán yán yuán jiàn sòng jiāng zhūlún tài zǔ chóng zhēn diào sàng耶律完颜，元建宋僵。朱輪太祖，崇祯吊丧。qīng jūn rù guān dà cén zhù cáng fěnsuì pàn zhuó lí yù shè iāng清军入关，大臣驻藏。粉碎叛卓，犁域设将。tái wān fù guī shǒu wèi biān fáng yāpiàn zhàn zhēng yīng zhàn xiāng gǎng台湾复归，守卫边防。鸦片战争，英占香港。wù xū wéi xīn shè huì gǎi liáng xīnhài gé mìng sūn wén sī xiǎng戊戌维新，社会改良。辛亥革命，孙文思想。lián méng kàng wō guó gòng liǎng dǎngdìng dū jīng shī rén mín jiě fàng联盟抗倭，国共两党。定都京师，人民解放。6. 中华字经（一）：第六课政治

zhōng huá chū fán shuì shī jiàn xǐngjiǔ jiǔ jì mò qiān nián shǐ líng中华初繁，睡狮渐醒。玖久纪末，千年始零。hóng yè shèng chāng miào cè bíng yíngzuǒ yòu jiān gù zǒng lǎn tǒng lǐng宏业盛昌，妙策稟迎。左右兼顾，总揽统领。nèi qǔ wěn jìn wài jiāo zhì tóng jiētī guò dù qiè jì hěn měng内取稳进，外交志同。阶梯过度，切忌狠猛。liù zéi qī hài jiān shì shěn tīng jiètān xū xiào jiàn yuē yí xíng六贼七害，监视审听。戒贪须效，践约宜恒。biǎn è bāo jì shǎng quàn fá chéng cāorèn zhí fǔ sāi juān jiù yíng贬恶褒绩，赏劝罚惩。操刃执斧，塞涓救荧。shì rú tū qǐ chōu xīn xī píng tú féngxiǎn zhào xiāo yá yú méng势如突起，抽薪熄平。途逢险兆，消芽于萌。tiáo xī zhǐ fēn guì zài yòng héng yīfǎ móu zhì guān lì jiē zhèng调息止纷，贵在用衡。依法谋治，官吏皆正。7. 中华字经（一）：第七课经济

bì bó qián chāo rǎng duó qí zōngqǐ cáipàn lì jià zhí jūn děng币帛钱钞，攘夺其宗。企财盼利，价值均等。wù gōng kāi chǎng zēng fù jiǎn qióngzī chǎn lěi jì shuì lǜ jiā chéng务工开厂，增富减穷。资产累计，税率加乘。yín háng dài kuǎn chǔ xù bèi chǒng dǐyā chāi jiè xún lì bù tíng银行贷款，储蓄倍宠。抵押拆借，循例不停。gōng jǐ xū qiú shì huò chōng yíng xiāoshòu mǎi mài kuī chà yú shèng供给需求，市货充盈。销售买卖，亏差余剩。zhài quàn gǔ piào bó dǔ shū yíng wénzhuàn suī xǐ diē péi diān fēng债券股票，博赌输赢。闻赚虽喜，跌赔癫疯。8. 中华字经（一）：第八课文化

zhū zǐ bǎi jiā kǒng mèng lǎo zhuāngbiǎn què líng yī lǔ bān qiǎo jiàng诸子百家，孔孟老庄。扁鹊灵医，鲁班巧匠。cài lún bì shēng jiàn zhēn xuán zàngsēng ní jì mò pú sà ren cháng蔡伦毕升，鉴真玄奘。僧尼寂寞，菩薩忍常。luó pán xiāo yào zhēn jiǔ liáo shāngpīn pái bō zhū wéi qí má gāng罗盘硝药，针灸疗伤。拼牌拨珠，圍棋麻纲。yì jīng lùn yǔ shǐ jì dá chàng hé túluò shū suàn shù jiǔ zhāng易经论语，史记达畅。河图洛书，算术九章。xī sān hóng shuǐ liáo rú píng xiāngshī cí qǔ fù xì jù shuō chàng西三红水，聊儒瓶厢。诗词曲赋，戏剧说唱。9. 中华字经（一）：第九课科技

shì guǎn yīng ér kè lóng yí chuán xìbāo sù lěng tuō yǎng hé suān试管婴儿，克隆遗传。细胞速冷，脱氧核酸。mài chōng shù mǎ jǐ hé guī fàn wǎngluò tōng xùn chéng kòng yáo gǎn脉冲数码，几何规范。网络通讯，程控遥感。qū zhú jiàn tǐng zhōu jì dǎo dàn jīguāng fú shè kǔn bǎng huǒ jiàn驱逐舰艇，洲际导弹。激光辐射，捆绑火箭。cè jù xìn hào huán yuán dié bào gēnzōng pín yóu wū rǎn声纳测距，信号还原。谍报跟踪，贫铀污染。10. 中华字经（一）：第十课体育

ào yùn jìng jì táo tài shāi xuǎn kuàyuè duǎn pǎo bèng tiào chēng gān奥运竞技，淘汰筛选。跨跃短跑，蹦跳撑竿。tiě bǐng biāo qiāng lěi zú pái lán qìchē lā lì jià shān shǐ fān铁饼标枪，垒足排篮。汽车拉力，驾舢驶帆。dāo chuí gùn bàng gōu zhǎo zhàng biāndòng jìng yū huí shuāi jiāo jī quán刀锤棍棒，钩爪杖鞭。动静迂回，摔跤击拳。11. 中华字经（一）：第十一课文物 

dūn huáng shí kū cháng chéng wěi qiángqīng tóng jiǎ gǔ lǚ yī shā shāng敦煌石窟，长城伟墙。青铜甲骨，缕衣纱裳。hǔ fú yuè jiàn táo mǎ yǒng zàng cǎi cbǎo wèng sī chóu tā xiāng虎符越剑，陶马俑葬。彩瓷宝瓮，丝绸他乡。fán ěr sài gōng jīn zì tǎ zhuàng tàijī líng mù bǐ dé jiào táng凡尔赛宫，金字塔状。泰姬陵墓，彼得教堂。zì yóu nǚ shén xī là sù xiàng zuì hòuwǎn cān chuàng zào yà dāng自由女神，希腊塑像。最后晚餐，创造亚当。12. 中华字经（一）：第十二课人物

tuī xián jiàn cái dǔ mào biàn xingjiào wù xiān zhī shèng sè cóng róng推贤荐材，睹貌辨行。觉悟先知，圣色从容。chún pǔ kuān hòu xiá liè jìn zhōnggěng zhí sù yí jīn huái tǎn chéng纯朴宽厚，侠烈尽忠。耿直肃仪，襟怀袒诚。chán mèi jiǎo huá jī mǐn huì yǐng xièdài lǎn duò zhuō bèn lù yōng谄媚狡猾，机敏慧颖。懈怠懒惰，拙笨碌庸。yú mèi hú tú hǎn cái zhì cōng xiū sèjū shù jié jiàn hàn xióng愚昧糊涂，罕才至聪。羞涩拘束，杰健悍雄。gōng jǐn wèi jù jiān mò chí zhòng jiāoshē ào màn qiè nuò huáng kǒng恭谨畏惧，缄默持重。骄奢傲慢，怯懦惶恐。cāi yí guǐ mì wēi yán yì yǒng chāo yìdú jū tián dàn yún níng猜疑诡秘，威严毅勇。超逸独居，恬淡匀宁。13. 中华字经（一）：第十三课果木

táo lǐ xìng shì zhī xiān wèi shuǎng yēyòu chéng jú kě yǐn pǐn cháng桃李杏柿，汁鲜味爽。椰柚橙桔，渴饮品尝。bō luó gān jú gǎn lǎn bīng láng lí zǎopíng zhā lì lì liú táng菠萝柑橘，橄榄槟榔。梨枣苹楂，荔栗榴棠。cāng sōng shòu bǎi chuí liǔ máo yánghuái chūn yú huá shān guì róng zhāng苍松寿柏，垂柳毛杨。槐椿榆桦，杉桂榕樟。zōng lǚ níng méng fēng kē zǐtán棕榈柠檬。枫棵紫檀。14. 中华字经（二）：第一课名人

gé lín tóng huà yī suǒ yù yán shā wēngtuō shì fú mó tàn àn格林童话，伊索寓言。莎翁托氏，福摩探案。dàn dīng gē dé jiā qiū shí tán péi gēnniú dùn ài yīn sī tǎn但丁哥德，伽丘十谈。培根牛顿，爱因斯坦。15. 中华字经（二）：第二课艺术

pí pá qín sè luó chǎ kēng qiāng shēngxiāo wū yè wò dí yōu yáng琵琶琴瑟，锣镲铿锵。笙箫呜咽，卧笛悠扬。zhēng yīn bēn fèn suǒ nà gāo kàngzhong ling mi chui lǎ ba zào shǎng筝音奔奋，唢呐高亢。鐘鈴鳴脆，喇叭歇晌。jīng hào kuāng lú dǒng yuán xiāo xiāngmǐ fú xiě yì bēi hóng jùn áng荆浩匡庐，董源潇湘。米芾写意，悲鸿骏昂。bǐ mò zhǐ yàn biǎn méi yíng bǎng kǎilì zhuàn kè bēi tiē cǎo kuáng笔墨纸砚，匾楣楹榜。楷隶篆刻，碑帖草狂。16. 中华字经（二）：第三课休闲

xiū xián tuì yōu huàn lǜ shòu xiāo jùbīn shū kè yōu xiè huān zhāo休闲退优，涣虑受逍。拒宾疏客，忧谢欢招。bǎ zhǎn jiǎng qù yǐ chuáng dú xiǎo yóujǐng fá dù jì jué xuān xiāo把盏讲趣，倚床读晓。游景筏渡，迹绝喧嚣。mào guàn bì zhī mǎng yuán chū tiáo bìlǐng dī cuì luò yè piāo yáo茂冠蔽枝，莽园出条。碧岭滴翠，落叶飘摇。xīn di kōng tòu yǎ yuè zhùo zào huīháo zhu jiù jiā jù shū le qī zhū心底空透，雅座去燥。挥毫主就，佳句抒了。17. 中华字经（二）：第四课山水

xuán yá qiào bì fēng luán dié zhàngquán pēn lán zhào tuān jí bào dàng悬崖峭壁，峰峦叠嶂。泉喷岚罩，湍急瀑宕。xiá gōu tán yuān xī jiàn liú tǎng chíqú yàn bà zhǎo zé ní táng峡沟潭渊，溪涧流淌。池渠堰坝，沼泽泥塘。zāi lào yì xiè xùn 0c háo fú zhǎnghuái xiè zhì gū jiàn shen tīng huáng灾涝溢泻，汛潮浮涨。淮泄滞沽，溅滲汀潢。xiōng yǒng péng pài jīng tāo hài làngxuán wō dài bō jiāo yǔ lián jiāng汹涌澎湃，惊涛骇浪。漩涡带波，礁屿连江。18. 中华字经（二）：第五课建筑

tíng xiè lóu gé sì miào diàn láng péngmén bì hù zhàng shì lǜ chuāng亭榭楼阁，寺庙殿廊。蓬门荜户，丈室绿窗。fǔ dì bié shù huà dòng diāo liáng tíngyuàn tà bù yǐng píng mù zhàng府弟别墅，画栋雕梁。庭院踏步，影屏幕障。chéng chén zǎo jǐng lí ba zhù zhuāngxián duò fú kào píng lán tiào wàng承尘藻井，篱笆柱桩。舷舵扶靠，凭栏眺望。